vrijdag 25 maart 2011

In Vergetelheid

Prachtige foto's van dementerende ouderen maakte de Zweedse fotografe Maja Daniels. Beeldredacteur Wies Peters geeft haar visie: "Kijk je naar de foto's, dan kijk je eigenlijk naar de leegte in het hoofd van mensen die de film van hun leven kwijt zijn. Ontroerend mooi."


De Zweedse fotografe Maja Daniels fotografeerde drie jaar lang in een geriatrisch ziekenhuis in Noord Frankrijk, waar een gesloten deur de bewoners scheidt van de rest van het ziekenhuis. Nu is dat op zich niet iets raars. De meeste afdelingen met dementerende ouderen hebben een gesloten deur die alleen opengaat na het intoetsen van een code, meestal het jaartal. De bewoners gaan anders dwalen en verdwalen, want het besef waar ze zijn en wie ze zijn wordt steeds minder.

Maja Daniels fotografeert vaak die deur (zie foto's). Een met ronde vensters waar de bewoners doorheen kijken, zonder te weten wat ze zien. Waar ze op hun pantoffels voor langs schuifelen, of met jas en tas voor staan te wachten op...ja waarop eigenlijk? Die deur is niet alleen een scheiding tussen de verschillende afdelingen. Het is ook een scheiding tussen de echte wereld buiten en de wereld in het hoofd van bewoners, waar steeds meer herinneringen verdwijnen. Wij weten niet wat dementerenden zien, wat er zich allemaal in het hoofd afspeelt. Er vallen gaten die niet worden opgevuld en langzamerhand wordt het leeg daarbinnen.

De foto’s van Maja Daniels zijn licht en vlak van kleur, bijna verwassen, lijkt wel. Nergens maakt ze gebruik van dramatische lichteffecten, sprekende kleuren of contrasten. Ogenschijnlijk neutrale foto’s, maar een stap verder en alles op de foto zou zomaar kunnen verbleken en verdwijnen in het wit, in het niets. Dat maakt ze zo confronterend: je kijkt eigenlijk naar de leegte in het hoofd van mensen die de film van hun leven kwijt zijn.

In die hele neutrale omgeving zijn de bewoners ontroerend mooi. Kwetsbare, fragiele mensen in te ruime kleren, die ooit gepast hebben. Maja Daniels fotografeert pijnlijk illustratief de intimiteit van de kleine dagelijkse dingen achter gesloten deuren. De subtiele bewegingen die nergens meer toe lijden, de vergeten kerstballen aan het plafond, de lege ogen die niet meer kijken, de pantykousjes, het gefrunnik aan een truitje, het verdorde plantje. Een intimiteit die nog eens versterkt wordt door het vierkante formaat van de foto’s. Er is geen ontkomen aan.

Maja Daniels fotografeert een wereld waarvan je eigenlijk wil dat ie niet bestaat: een leeg en nutteloos leven dat langzaam in vergetelheid verdwijnt en oplost in het niets.

1 opmerking: